در معارف اسلامي انسان قوي و ضعیف نشانه هايي دارد. مهم ترين و برترين نشانه هاي انسان قوي و ضعیف به شرح زير است. الف- ویژگی های انسان قوی :
1-چیرگی بر هوای نفس :
امير المومنين علي عليه السلام مي فرمايد : اقوي الناس من قوي علي نفسه (1)؛ قوي ترين و شجاع ترين مردم كسي است كه بتواند نفس خود را كنترل كند و بر آن چيره گردد.
به همين معنا است كلام ديگر حضرت : اقوي الناس من غلب هواه (2).
پيامبر همين مفهوم را در كلامي كوتاه تر اين گونه بيان فرموده است: الشديد من غلب نفسه (3)
2- کنترل خشم :
انسان بردباري كه در حال عصبانيت بتواند خشم خود را كنترل كند، قوي است. حضرت علي فرمود:
اقوي الناس من قوي علي غضبه بحلمه؛شجاع ترين مردم كسي است كه بتواند به وسيله حلم و بردباري خشم خود را مهار كند. (4)
3- انجام واجبات و ترك گناه و معصيت:
در روایت آمده است که اطاعت فرمان خدا نشانه شجاعت و عزت است.(5)
4- توکل بر خدا و اعتماد به دستورات الهی :
در گفتار معصومین آمده :ريشه و سرچشمه قوت قلب انسان ، توكل به خدا است (6) . قوي ترين مردم از جهت ايمان كسي است كه توكل او بر خدا بيش تر باشد. (7) توكل كسي به خدا بيش تر است که از شناخت و معرفت بیش تری بر خوردار باشد . (8)
پس قوي ترين انسان كسي است كه معرفت و شناختش نسبت به خدا و آيات و نشانه هاي تكويني و تشريعي او بيش تر باشد.
5- یقین :
رسيدن به مقام يقين در معرفت ديني و شناخت خدا، نشانه شجاعت و قوت قلب است. چنان كه حضرت علي مي فرمايد : كن موقنا تكن قويا (9) ؛ صاحب يقين شو تا قوي گردي.
البته يقين داراي درجات و مراتب است، قوي ترين انسان كسي است كه از يقين برتري برخوردار باشد.
6-عقل و اندیشه برتر:
انسان قوي از نظر روایات كسي است كه از قوت فهم و عقل و درايت بيش تري بر خوردار باشد. آن را در عرصه عمل در زندگی به کار گیرد. (10)
ب- ویژگی های انسان ضعیف:
ضعیف ترین مردم ازنظر روایات کسی است که :
1- کارها و عملکردهایش از عقل و فهم کم تری برخوردار باشد .
2- از جهت قدرت تصمیم گیری و عزم و اراده ضعیف باشد .
3- ضعیف ترین مردم کسی است که ظرفیت داشتن مال و ثروت را ندارد . اگر غنی و ثروتمند هم بشود، طبع و منش فقرا را دارد یا نمی داند چگونه و در کجا و در چه اموری آن را باید هزینه کرد و چه قدر هزینه کرد؟
اضعف الناس من لا یحتمل الغنی .(11)
4-انسان ضعیف کسی است که از علم و معرفت ، بصیرت و بینایی در تشخیص حق و باطل برخوردار نباشد. نتواند رهبر و امام هدایت از ضلالت و گمراهی را تشخیص دهد. (12)
5- ضعیف ترین مردم کسی است که هوای نفس او بر عقل و اراده اش غالب باشد .
پی نوشت ها :
1- مصطفي درايتي، معجم الفاظ غرر الحكم ، مركز الابحاث و الدراسات الاسلاميه قم، ذي القعده 1413، چاپ اول ، ص 953.
2- همان.
3. شيخ صدوق، من لايحضره الفقيه، مؤسسه النشر الاسلامي، قم، 1413 ه.ق ، ج 4 ،ص 378.
4- معجم الفاظ غرر الحكم، ص 953.
5- همان ، ص 954.
6- همان.
7- همان.
8- همان.
9-همان ، ص 955.
10- همان.
11- ابن ابی الحدید معتزلی ، شرح نهج البلاغه ، مکتبه آیه الله مرعشی - قم 1404 ق ، ج18 ، ص190.
12-ثقه الاسلام كليني، الكافي، دار الكتب الاسلاميه، طهران، 1365 ه.ش ، ج 2 ، ص 406 . | 
