بسم الله الرحمن الرحیمموضوع:
دانستنی هایی درباره اقیانوس ها رود خانه ها و دریاچه ها
تهیه کننده:
پویا بنی آدم
فهرست:
مقدمه.....................................................3
اقیانوس آرام.............................................4
اقیانوس هند.............................................4
اقیانوس اطلس..........................................4
اقیانوس منجمد جنوبی................................5
اقیانوس منجمد شمالی..............................5
رود نیل....................................................6
رود آمازون................................................6
رود یانگ تسه...........................................6
دریاچه سوپریور..........................................7
دریاچه ویکتوریا...........................................7
دریاچه بایکال.............................................7
اقیانوسهای جهان چگونه تغییر کردند؟............8
رودخانهها چگونه به راه میافتند؟.................8
انواع دریاچهها..........................................8
مقدمه
بیش از 70% از سطح کره زمین را آب فرا گرفته است،بنابراین کره زمین را می توان سیاره "اقیانوس" نامید. اقیانوسها قسمت اعظم سطح کره زمین را فراگرفته اند. اقیانوس آرام به تنهایی مساحتی بیش از وسعت همه خشکیهای زمین دارد.
دریاها معمولا بخشهای کوچکتر اقیانوسها به شمار می روند که اغلب محدود به خشکی اند و یا تماما به وسیله خشکی احاطه شده اند.
دریاچهها گودالهای تقریبا بزرگی در پوسته زمین هستند که از آب پر شده اند و اندازه آنها متغیر است. اکثر این گودالها توسط یخچالهای عظیم و قطعات یخ ایجاد شده اند. بعضی از آنها نیزبراثر حرکات در اعماق پوسته زمین تشکیل شده اند.
در اینجا اشاره ای اجمالی به ویژگیها و مشخصه های معروفترین رودخانه ها، دریاچهها و اقیانوسهای جهان اشاره شده است
اقیانوس آرام
وسعت: 166،000،000 کیلومترمربع، بزرگترین اقیانوس کره زمین
میانگین عمق: 4280 متر، ژرفترین اقیانوس جهان
حداکثر عمق: 11022 متر، گودال چلنجر، دره ماریاناس
حجم آب: 724،000،000 کیلومتر مکعب
ویژگیها: فعالیتهای آتشفشانی حاشیه اقیانوس آرام موسوم به کمربند آتش. سلسله جبال بین اقیانوسی شامل رشته کوههای اقیانوس آرام شرقی، ارتفاعات گالاپاگوس و شیلی
اقیانوس هند
وسعت: 73،600،000 کیلومتر مربع، سومین اقیانوس بزرگ جهان
میانگین عمق: 3890 متر
حداکثر عمق: 7450 متر
حجم آب: 292،131،000 کیلومتر مکعب
ویژگیها: رشته کوه بین اقیانوسی Y شکل. آب و هوای تحت نفوذ بادهای موسمی، جزایز مرجانی متعدد
اقیانوس اطلس
وسعت: 82،000،000 کیلومتر مربع، دومین اقیانوس بزرگ جهان
میانگین عمق: 3330 متر
حداکثر عمق: 9144 متر
حجم آب: 311،930،000 کیلومتر مکعب
ویژگیها: رشته کوه بین اقیانوسی اطلس، بزرگترین رشته کوه جهان. کم عمقترین دریاها، نظیر خلیج مکزیک، دریای کارائیب و دریای مدیترانه
اقیانوس منجمد جنوبی
وسعت: 35،000،000 کیلومتر مربع
میانگین عمق: 4000 متر
حداکثر عمق: 7235 متر
حجم آب: 140،000،000 کیلومتر مکعب
ویژگیها: دریای یخ زده. چهارمیلیون کیلومتر مربع از آب این همیشه یخ زده است و در زمستان 21،000،000 کیلومتر مربع از سطح آن یخ می زند
اقیانوس منجمد شمالی
وسعت: 14،956،000 کیلومتر مربع، کوچکترین اقیانوس جهان
میانگین عمق: 990 متر، کم عمقترین اقیانوس جهان
حداکثر عمق: 5502 متر
حجم آب: 17،000،000کیلومتر مکعب
ویژگیها: دارای چهار آبگیر کوچک و سه رشته کوه اقیانوسی. 10 تا 50 هزار کوه یخ، که هر سال به سمت جنوب حرکت می کنندو همراه خود دو درصد از آبهای اقیانوسی را حمل میکنند. در زمستان این اقیانوس یخ میزند. میانگین قطر یخ 3 تا 3.5 متر است که حدود 15 میلیون کیلو متر مربع از سطح این اقیانوس را می پوشانند.
رود نیل
طول: 6695 کیلومتر. طویل ترین رود جهان
مکان: نیل سفید از اوگاندا. سودان و مصر می گذرد.
نیل آبی از اتیوپی، زئیر، کنیا، تانزانیا، روندا و بوندی میگذرد.
سرچشمه ها: دریاچه ویکتوریا (نیل سفید) و دریاچه تانا( نیل آبی)
حوضه رود: 3،349،000 کیلومتر مربع
دبی رود (میانگین عبور آب): 3000 متر مکعب در ثانیه
ویژگیها: دریاچه سد آسوان یکی از بزرگترین دریاچه های مصنوعی در جهان که به دریاچه ناصر معروف است.
رود آمازون
طول: 6440 کیلومتر. رتبه دوم در میان طویل ترین رودهای جهان
مکان: برزیل
سرچشمه ها: سرچشمه های متعددی در رشته کوههای آند دارد
حوضه رود: بیش از 7 میلیون کیلومتر مربع
دبی رود (میانگین عبور آب): 180،000 متر مکعب در ثانیه، این مقدار حجم آب شوری آب اقیانوس اطلس را در یک محدوده 160 کیلومتری از خط ساحلی کاهش میدهد
ویژگیها: پهنای مصب این رود 240 کیلومتر است
رود یانگ تسه
طول: 6418 کیلومتر. رتبه سوم در میان طویل ترین رودهای جهان
مکان: چین
سرچشمه ها: کوه گالاندان دنگ ، تبت
حوضه رود: 1،959،000 کیلومتر مربع
دبی رود (میانگین عبور آب): 34،000متر مکعب در ثانیه
ویژگیها: 1100 کیلوتر از این رودخانه قابل عبور و مرور برای کشتیهای بسیار بزرگ است، این رود از 3 گذرگاه دره ای که ارتفاع دیواره های آنها به 1000 متر میرسد عبور میکند.
دریاچه سوپریور
وسعت: بیش از 82،100 کیلومتر مربع، بزرگترین دریاچه آب شیرین در جهان
عمق:741 متر
حجم آب: 12،100کیلومتر مکعب
خط ساحلی:4385 کیلو متر
شاخابه ها (رودهای فرعی):20 رودخانه و جویبار که از آن می توان به رودخانه های نیپیگون و سنتلوئی اشاره نمود.
ویژگیها: یکی از دریاچه های پنجگانه بزرگ واقع در آمریکای شمالی. از لحاظ حجم آب پس از دریاچه بایکال در رده دوم قراردارد و 10% آبهای شیرین جهان را داراست.
دریاچه ویکتوریا
وسعت: 69،480 کیلومتر مربع، دومین دریاچه آب شیرین در جهان
عمق:28 متر
حجم آب: 2760 کیلومتر مکعب
خط ساحلی:3220 کیلو متر
شاخابه ها:22 رودخانه و جویبار
ویژگیها: این دریاچه بیش از دویست گونه ماهی در خود دارد.
دریاچه بایکال
وسعت: 31،500 کیلومتر مربع
عمق:1637 متر، عمیقترین دریاچه جهان
حجم آب: 23،000 کیلومتر مکعب
خط ساحلی:2100 کیلو متر
شاخابه ها:336 رودخانه و جویبار
ویژگیها: این دریاچه با قدمت 25 تا 50 میلیون سال، قدیمیترین دریاچه جهان به شمار میرودو 20% آبهای شیرین جهان را درخود جای داده است. عمق رسوبات بستر این دریاچه بیش از هفت کیلومتر تخمین زده شده میشود. این دریاچه زیستگاه بیش از 1200 گونه از جانوران است. سه چهارم از این گونه ها بی نظیرند و در هیچ جای جهان نمی توان آنها را یافت، برای نمونه تنها خوک دریایی آبهای شیرین جهان در این دریاچه زندگی می کند.
اقیانوسهای جهان چگونه تغییر کردند؟
طی میلیونها سال، گرمای اعماق زمین موجب جابجا شدن شکل قارههای سطح پوسته آن شده است، در نتیجه اندازه و شکل اقیانوسهای جهان نیز تغییر کرده است. حدود 420 میلیون سال قبل، اقیانوسها چهار خشکی جدا از هم جهان را دربرگرفته بودند. اما حدود 200 میلیون سال پیش، این قطعات خشکی به یکدیگر نزدیک شدند و بهم پیوستند و یک اقیانوس بسیار وسیع، سواحل این قاره عظیم و یکپارچه را ( که پانگهآ نامیده می شد) در میان گرفت. طی 150 میلیون سال بعد، مجدد این قاره عظیم به قطعات مجزا تبدیل شد و قارهها و دریاهای کنونی شکل گرفتند.
رودخانه ها چگونه به راه میافتند؟
سرچشمه یا ابتدای یک رودخانه، گودالی طبیعی در سطح زمین است. آب باران ار خاکهای پیرامون این گودال به درون آن سرازیر میشود و سرانجام از این مکان جاری میگردد.
حتی رودخانه های بزرگی نظیر نیل و آمازون هم از چنین محل کوچکی سرچشمه گرفته اند. سایر رودخانه ها نیز توسط چشمه های زیرزمینی یا آبهایی که از مردابها، دریاچه_ها و یخچالها در آنها سرازیر می شوند تغذیه میگردند.
انواع دریاچه ها
الف- دریاچه آتشفشانی
فعالیت آتشفشانی به طرق مختلف می تواند منجر به تشکیل دریاچه گردد. وقتی گدازه سخت شده دهانه آتشفشانی (اصطلاحا توپی آتشفشان نامیده میشود) فرو میرود، گودال قیف مانندی را در دهانه آتشفشانی پدید میآورد که کاسه آتشفشانی نامیده میشود. وقتی این کاسه آتشفشانی از آب پر میشود یک دریاچه آتشفشانی تشکیل میگردد. بزرگترین کاسه آتشفشانی جهان در سوماترا در کشور اندونزی قرار دارد که به دریاچه توبا معروف است.
بعضی از دریاچه های آتشفشانی نیز زمانی تشکیل میشوند که گدازههای آتشفشانی (لاوا) سد راه یک رودخانه میشوند و آب پشت این مانع انباشته میشود و منجر به تشکیل یک دریاچه میگردد. آب بعضی از دریاچه های آتشفشانی نظیر کواایدجن در جاوه واقع در اندونزی بسیار اسیدی است. گازهای اسیدی از شکافهای بستر این دریاچه و از عمق آتشفشان به صورت حبابهایی خارج میگردند و در آب دریاچه حل میشوند. هیچگونه جانداری قادر به زیستن در چنین آبی نیست و اگر به آن دست بزنیم منجر به سوختگی بسیار شدید خواهد شد.
ب -دریاچه هایی که در اثر حرکات پوسته زمین به وجود آمدهاند؟
ژرفترین دریاچه های جهان در اثر فعالیتهای آتشفشانی و حرکات در زیر پوسته زمین (که موجب چین خوردگی یا شکستگی در پوسته زمین میشوند) به وجود آمده اند در بعضی از این مناطق، شکستگیهای عمیق در پوسته، موجب گسیختگی هایی با شیب تند در چینه های زمین میگردند که به درههای نشستی معروفند. طی گذشت زمان، بخشهایی از این درهها با آب پر میشوند و دریاچه های طویل و ژرفی را تشکیل میدهند که اصطلاحا دریاچه نشستی نامیده میشوند.
ج - دریاچه هایی که به وسیله یخچالها به وجود آمده اند؟
حدود 18000 سال پیش، در آخرین دوره یخبندان، در مقایسه با امروز، مساحت بیشتری از خشکیهای جهان توسط یخچالها وقطعات یخ پوشانده شده بود. حرکت یخها در سطح زمین، گودالهای عمیقی را در خشکی پدید آورد. وقتی آب و هوای کره زمین گرمتر شد و یخها آب شدند، این آب گودالها را آب پر کرد و دریاچه هایی نظیر ( لوچ) در اسکاتلندرا به وجود آمد. در قله کوهها نیز حوضچه های عظیم دایرهای شکلی که اصطلاحا چالگاه نامیده میشوند، در اثر فرسایش حاصله از برف و یخ پدید آمدند و با پرشدن آنها از آب، دریاچه ها مدور و زیبایی شکل گرفتند. گاهی اوقات هم قطعات سنگ و رسوبات ناشی از حرکت یخچالهای در حال ذوب، برجای میمانند و سدهایی را تشکیل داده که آب در پشت آنها جمع میشد و دریاچه هایی را به وجود آورده است.
| 
