تریپانوزومیاز آفریقایی (به انگلیسی: African trypanosomiasis) یا بیماری خواب (به انگلیسی:sleeping sickness) نوعی بیماری انگلی در انسان و دیگر حیوانات است. این بیماری از انگل نوعتریپانوزوما بروسی به وجود می‌آید. دو نوع انگل به نام‌های تریپانوزوما بروسی گامبینس (T.b.g) وتریپانوزوما بروسی رودزینس (T.b.r.) انسان را مبتلا می‌سازند. ۹۸ درصد از موارد بیماری‌های گزارش‌شده از نوعِ T.b.g هستند. هر دوی این بیماری‌ها با نیش آلودهٔمگس تسه‌تسه انتقال می‌یابند و بیشتر در مناطق روستایی معمول هستند. ابتدا، در مرحلهٔ اول بیماری، نشانه‌هایی همچون، تب، سردرد، احساس خارش و درد مفاصل مشاهده می‌شود.این موارد یک تا سه هفته بعد از نیش حشره آغاز می‌گردند. بین چندین هفته تا چند ماه بعد، مرحلهٔ دوم بیماری با مواردی همچون احساس سرگیجه، هماهنگی ضعیف بین اعضای بدن، کرختی و بدخوابی بروز پیدا می‌کند. تشخیص این بیماری با یافتن انگل در اسمیر خونی یا در مایع موجود در گره‌های لنفاوی صورت می‌گیرد. اغلب برای تعیین تمایز و تفاوت میان مرحله اول و دوم بیماری، عمل پونکسیون کمری انجام می‌شود.
تشخیص T.b.g با استفاده از غربالگری جمعیت در خطر به وسیلهٔ آزمایش خون صورت می‌گیرد تا از نوع شدید این بیماری جلوگیری شود. در صورتی که بیماری در مرحلهٔ اول و پیش از بروز علائم عصبی تشخیص داده شود، درمان آن سریع‌تر اتفاق می‌افتد. درمان مرحلهٔ اول با داروهایپنتامیدین یا سورامین انجام می‌شود. درمان مرحلهٔ دوم شامل استفاده از افلورنیتین یا ترکیبی از نیفورتیموکس و افلورنیتین برای نوع T.b.g است. در حالی کهملارسوپرول برای هر دو نوع بیماری قابل استفاده است، اما معمولاً به خاطر عوارض جانبی جدی، از آن برای نوع T.b.r. استفاده می‌شود.
این بیماری به صورت مداوم در برخی از مناطق جنوب صحرای آفریقا با جمعیت در خطری نزدیک به ۷۰ میلیون در ۳۶ کشور رخ می‌دهد. از سال ۲۰۱۰ به بعد، این بیماری سالیانه باعث مرگ ۹ هزار نفر شده که این میزان نسبت به سال ۱۹۹۰ که ۳۴ هزار نفر بود، کمتر است. در حال حاضر به صورت تقریبی حدود سی هزار نفر به این بیماری مبتلا هستند که از این تعداد، هفت هزار نفر در سال ۲۰۱۲ دچار آن شده‌اند. بیش از هشتاد درصد از این موارد درجمهوری دموکراتیک کنگو هستند. سه مورد شیوع گسترده در تاریخ معاصر اتفاق افتاده‌است: اولی از سال ۱۸۹۶ تا ۱۹۰۶ بود که به صورت عمده در اوگاندا و باسین کونگو روی داد و دو مورد دیگر در ۱۹۲۰ و ۱۹۷۰ در کشورهای آفریقایی مختلف بوده‌است. حیوانات دیگری همچون گاو نیز ممکن است ناقل این بیماری باشند و مبتلا گردند.
تهیه کننده:ایلیا بوکانیان
منبع:سایت ویکی پدیا | 
